Een onderbelicht probleem
ADHD (Attention Deficit Hyperactivity Disorder) wordt vaak geassocieerd met drukke, impulsieve jongetjes die zich moeilijk kunnen concentreren in de klas. Maar bij vrouwen blijft ADHD vaak jarenlang onopgemerkt. Dit komt doordat de symptomen zich bij hen anders uiten en minder goed worden herkend. Bovendien spelen hormonale schommelingen een grote rol in hoe ADHD zich bij vrouwen manifesteert.
ADHD bij vrouwen: hoe ziet het eruit?
Vrouwen met ADHD vertonen minder vaak de hyperactieve en impulsieve kenmerken die bij jongens en mannen opvallen. In plaats daarvan hebben ze vaker last van:
- Concentratieproblemen: moeite om gefocust te blijven op taken, snel afgeleid raken.
- Chaotisch denken en handelen: problemen met plannen, organiseren en tijdsmanagement.
- Verhoogde emotionele gevoeligheid: stemmingswisselingen, snel overweldigd raken door prikkels.
- Perfectionisme en faalangst: moeite met het volhouden van taken door onzekerheid.
- Sociale camouflage: veel vrouwen ontwikkelen strategieën om hun problemen te verbergen, wat uitputtend kan zijn.
- Rejection Sensitive Dysphoria (RSD): een extreem sterke reactie op (vermeende) afwijzing of kritiek, wat kan leiden tot angst, depressie burn-out, relatieproblemen en een laag zelfbeeld.
De invloed van hormonen op ADHD
Hormonale schommelingen hebben een grote impact op ADHD-symptomen bij vrouwen. Oestrogeen beïnvloedt de dopaminehuishouding in de hersenen, en dopamine is essentieel voor concentratie en motivatie. Hierdoor kunnen ADHD-klachten verergeren in bepaalde fasen van de menstruatiecyclus, tijdens de zwangerschap en in de overgang.
- Menstruatiecyclus: Veel vrouwen merken dat hun ADHD-symptomen verergeren in de dagen voor de menstruatie, wanneer het oestrogeenniveau daalt. Dit kan leiden tot extra prikkelbaarheid, vermoeidheid en moeite met concentreren.
- Zwangerschap en postpartum: Tijdens de zwangerschap stijgt het oestrogeenniveau, waardoor sommige vrouwen tijdelijk minder last hebben van ADHD-klachten. Na de bevalling daalt het hormoon echter weer sterk, wat kan leiden tot een terugval en zelfs postpartumdepressie.
- De overgang: Tijdens de overgang neemt de productie van oestrogeen drastisch af, wat kan leiden tot een verergering van ADHD-symptomen. Vrouwen ervaren vaak meer vergeetachtigheid, stemmingswisselingen en mentale vermoeidheid. Veel vrouwen ontdekken pas in deze fase dat ze ADHD hebben, omdat de hormonale veranderingen hun klachten zichtbaarder maken.
Waarom blijft ADHD bij vrouwen vaak onopgemerkt?
Een van de redenen waarom ADHD bij vrouwen minder snel wordt gediagnosticeerd, is dat zij vaak beter in staat zijn om hun symptomen te maskeren. Ze leren zich aan te passen en ontwikkelen strategieën om hun aandachtsproblemen te verbergen. Hierdoor wordt ADHD soms pas op volwassen leeftijd ontdekt, bijvoorbeeld wanneer de eisen van werk, gezin en sociale verplichtingen te groot worden.
Daarnaast worden meisjes en vrouwen met ADHD vaak onterecht bestempeld als ‘dromerig’, ‘ongeorganiseerd’ of ‘emotioneel’. Hun klachten worden eerder toegeschreven aan stress, angst of depressie.
Rejection Sensitive Dysphoria (RSD) en ADHD
Veel vrouwen met ADHD ervaren Rejection Sensitive Dysphoria (RSD), een extreem heftige emotionele reactie op afwijzing of kritiek. Dit kan zich uiten in:
- Overweldigende gevoelens van schaamte of verdriet na een kleine opmerking of kritische feedback.
- Angst voor afwijzing, waardoor sommige vrouwen perfectionistisch worden of juist situaties vermijden waarin ze beoordeeld kunnen worden.
- Sterke emotionele uitbarstingen of zich extreem terugtrekken bij sociale of professionele tegenslagen.
RSD wordt vaak verward met een angststoornis of depressie, maar is een specifiek kenmerk van ADHD.
Als ADHD klachten niet op tijd wordt herkend, kan dit leiden tot problemen zoals burn-out, depressie, een laag zelfbeeld en relatieproblemen. Vrouwen voelen zich vaak onbegrepen en worstelen met het gevoel dat ze ‘niet goed genoeg’ zijn.